Diễn đàn Khu công nghiệp Việt Nam 2023: Hướng tới khu công nghiệp xanh, khu kinh tế xanh
Các chuyên gia kinh tế nhận định, các KCN truyền thống đang dần mất đi lợi thế cạnh tranh. Cùng với sự thay đổi về chất lượng nguồn vốn đầu tư nước ngoài, ngày càng xuất hiện nhiều mô hình KCN mới hấp dẫn nhà đầu tư, nhưng dù là mô hình nào cũng đều hướng tới yếu tố xanh, bền vững.
Sáng nay (16/11), Tạp chí Nhà đầu tư/Nhadautu.vn tổ chức Diễn đàn "Khu công nghiệp Việt Nam 2023", với chủ đề: "Hướng tới tăng trưởng xanh".
Diễn đàn có sự tham dự của đại diện Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, Bộ KH&ĐT, Bộ Giao thông vận tải, Bộ Xây dựng, lãnh đạo Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài, các bộ, ngành, Ban quản lý khu công nghiệp (KCN), khu kinh tế(KKT) các địa phương và các doanh nghiệp.
Thúc đẩy khu công nghiệp xanh, sinh thái, thông minh
Phát biểu khai mạc, TS. Nguyễn Anh Tuấn, Tổng biên tập Tạp chí Nhà đầu tư/Nhadautu.vn - Trưởng Ban tổ chức Diễn đàn cho biết, trong hơn 30 năm qua, các KCN và KKT đã không ngừng phát triển, ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, trở thành động lực thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tiến trình đô thị hóa, làm thay đổi diện mạo của nhiều địa phương trên cả nước. Tính đến tháng 10/2023, cả nước đã có 413 KCN được thành lập, trong đó có 295 KCN đã đi vào hoạt động.
Theo TS. Nguyễn Anh Tuấn, thực hiện Chiến lược quốc gia về Tăng trưởng Xanh, trong thời gian qua một số KCN đã phát triển theo hướng bền vững và thí điểm chuyển đổi từ mô hình truyền thống sang KCN sinh thái, KCN thông minh, gắn hoạt động sản xuất công nghiệp với bảo vệ môi trường, sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên thông qua hoạt động cộng sinh công nghiệp, kinh tế tuần hoàn.
Một số điển hình về phát triển KCN bền vững, thông minh như KCN chuyên sâu Phú Mỹ 3 tại Bà Rịa - Vũng Tàu, KCN Nam Cầu Kiền tại Hải Phòng.. Việc thí điểm chuyển đổi từ mô hình chuyển đổi từ mô hình truyền thống sang KCN sinh thái cũng đang diễn ra tại KCN Khánh Phú và KCN Gián Khẩu ở Ninh Bình, KCN Hòa Khánh tại Đà Nẵng và KCN Trà Nóc 1&2 tại Cần Thơ...
Cùng với việc chuyển đổi các KCN truyền thống sang KCN sinh thái, Việt Nam đang hướng tới việc quy hoạch và xây dựng mới các KCN sinh thái.
Tạp chí Nhà đầu tư/Nhadautu.vn tổ chức Diễn đàn "Khu công nghiệp Việt Nam 2023", với chủ đề: "Hướng tới tăng trưởng xanh". Ảnh: Lê Toàn - Nguyễn Thông.
Cũng theo Trưởng Ban tổ chức Diễn đàn, những kết quả bước đầu đạt được trong việc chuyển đổi mô hình KCN và quy hoạch phát triển mới các KCN sinh thái là rất đáng khích lệ. Tuy nhiên, quá trình này cũng đang đối mặt với không ít khó khăn. Nổi lên là nguồn vốn rất hạn chế, chính sách tài chính xanh chưa thực sự đi vào cuộc sống.
Còn thiếu cơ chế, chính sách khuyến khích các doanh nghiệp hình thành liên kết cộng sinh công nghiệp. Nhận thức về phát triển bền vững, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn chưa đầy đủ, một số địa phương chưa quyết liệt vào cuộc; thủ tục thành lập mới các KCN nói chung và KCN sinh thái nói riêng còn phức tạp và mất nhiều thời gian…
Trong bối cảnh đó, Diễn đàn KCN Việt Nam năm 2023 được tổ chức nhằm chia sẻ kinh nghiệm quốc tế và trong nước; phân tích, đánh giá xu hướng tất yếu và yêu cầu bức thiết về phát triển kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh trên thế giới; thảo luận đề xuất các chính sách, giải pháp thiết thực nhằm thúc đầy phát triển KCN xanh, KCN sinh thái và KCN thông minh tại Việt Nam.
"Diễn đàn cũng sẽ là cơ hội để quảng bá, chia sẻ thông tin và kết nối đầu tư vào các KCN - KKT tại Việt Nam trong bối cảnh mới, đồng thời góp phần nâng cao nhận thức và trách nhiệm xã hội của cộng đồng doanh nghiệp về phát triển kinh tế xanh, KCN sinh thái, góp phần thực hiện mục tiêu đưa phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050", TS. Nguyễn Anh Tuấn nhấn mạnh.
TS. Nguyễn Anh Tuấn, Tổng biên tập Tạp chí Nhà đầu tư/Nhadautu.vn - Trưởng Ban tổ chức Diễn đàn phát biểu khai mạc. Ảnh: Lê Toàn - Nguyễn Thông.
Ban tổ chức tin tưởng rằng, với sự tham gia nhiệt tình của đại diện Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Giao thông vận tải, Bộ Xây dưng, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, lãnh đạo Ban Quản lý KCN - KKT một số địa phương, đại diện các tổ chức quốc tế, các chuyên gia kinh tế, các hiệp hội doanh nghiệp và các doanh nghiệp, nhà đầu tư trong và ngoài nước, Diễn đàn sẽ đạt được các mục tiêu đề ra.
Trước khi diễn ra Diễn đàn này, Ban tổ chức đã nhận được nhiều bài tham luận của các chuyên gia từ các bộ, ngành, các Ban quản lý KKT và các nhà đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN. Các tham luận đều nhấn mạnh sự cần thiết phải phát triển các KCN, KKT theo hướng bền vững, đẩy nhanh tiến trình chuyển đổi KCN theo mô hình sinh thái, thông minh; đồng thời chia sẻ bài học kinh nghiệm từ các mô hình tiên phong; chỉ ra những yếu tố thuận lợi cũng như những khó khăn trong việc đầu tư phát triển KCN nói chung và KCN sinh thái nói riêng, qua đó đề xuất giải pháp và cơ chế, chính sách thúc đẩy phát triển KCN sinh thái và thu hút đầu tư vào các KCN tại Việt Nam.
Thông tin về Diễn đàn này sẽ được tường thuật trực tiếp trên Nhadautu.vn và các phương tiện truyền thông đại chúng khác. Các khuyến nghị về chính sách, giải pháp từ Diễn đàn này sẽ được cơ quan chủ quản của Tạp chí Nhà đầu tư - Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài tổng hợp báo cáo Bộ KH&ĐT và các cơ quan hữu quan.
PHIÊN I: PHÁT TRIỂN KHU CÔNG NGHIỆP SINH THÁI VÀ TRIỂN VỌNG THU HÚT ĐẦU TƯ
PHẦN THAM LUẬN
Nâng cao năng lực cạnh tranh và sức hấp dẫn của các KCN, KKT
Tại Diễn đàn, trình bày tham luận "Nhìn lại sự phát triển các KCN, KKT Việt Nam - yêu cầu và xu hướng tất yếu phát triển KCN sinh thái", bà Vương Thị Minh Hiếu, Phó Vụ trưởng Vụ Quản lý các Khu kinh tế, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã nhìn lại chặng đường hơn 30 năm hình thành và phát triển các KCN, hơn 25 năm xây dựng và phát triển các KKT cửa khẩu và hơn 20 năm thành lập và phát triển các KKT ven biển.
Bà Vương Thị Minh Hiếu, Phó Vụ trưởng Vụ Quản lý các Khu kinh tế, Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Ảnh: Lê Toàn - Nguyễn Thông.
Theo bà Hiếu, các KCN và KKT đã ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, là động lực đẩy nhanh quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế tại các địa phương và cả nước.
Việc phát triển KCN trên địa bàn cả nước thời gian qua đã góp phần hình thành nhiều khu đô thị, dịch vụ mới và hệ thống giao thông kết nối, tạo diện mạo mới cho địa phương; từng bước tác động tới quá trình đô thị hóa theo hướng chuyển đổi vùng nông nghiệp lạc hậu thành khu đô thị - công nghiệp phát triển.
Năm 1991, từ KCN đầu tiên được thành lập tại thành phố Hồ Chí Minh (KCX Tân Thuận), đến hết tháng 10/2023, cả nước đã có 413 KCN đã thành lập (bao gồm 369 KCN nằm ngoài các KKT, 37 KCN nằm trong các KKT ven biển, 7 KCN nằm trong các KKT cửa khẩu) với tổng diện tích đất tự nhiên đạt khoảng gần 120 nghìn ha. Tổng diện tích đất công nghiệp đạt khoảng 87,7 nghìn ha.
Trong số các KCN đã được thành lập, có 295 KCN đã đi vào hoạt động với tổng diện tích đất tự nhiên đạt khoảng hơn 92.000 ha, diện tích đất công nghiệp đạt khoảng 63 nghìn ha và 119 KCN đang trong quá trình xây dựng với tổng diện tích đất tự nhiên khoảng 37,5 nghìn ha, diện tích đất công nghiệp đạt khoảng 24,7 nghìn ha.
Tổng diện tích đất công nghiệp đã cho thuê của các KCN cả nước đạt khoảng 51,8 nghìn ha, đạt tỷ lệ lấp đầy khoảng 57,8%. Nếu tính riêng các KCN đã đi vào hoạt động có tỷ lệ lấp đầy đạt khoảng 72,9%.
Các đại biểu tại Diễn đàn. Ảnh: Lê Toàn - Nguyễn Thông.
Tính đến cuối tháng 10/2023, có khoảng 64,4 nghìn ha đất khu chức năng, đất nông lâm ngư nghiệp, đất hạ tầng kỹ thuật đã được xây dựng kết cấu hạ tầng. Trong đó, tổng diện tích đất đã cho thuê để thực hiện các dự án đầu tư sản xuất đạt khoảng 21,5 nghìn ha.
Quy hoạch phát triển các KKT ven biển Việt Nam được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt bao gồm 19 KKT ven biển với tổng diện tích khoảng 871,5 nghìn ha (tính cả diện tích mặt biển) trong đó diện tích đất liền khoảng 583,1 nghìn ha (chiếm khoảng 1,75% diện tích đất quốc gia) và 288,4 nghìn ha diện tích mặt biển.
Công tác bảo vệ môi trường trong KCN, KKT đã từng bước được các cấp, các ngành, doanh nghiệp KCN quan tâm, chú trọng. Hiện nay, trong số 295 KCN đang hoạt động có 267 KCN đã hoàn thành xây dựng và vận hành hệ thống xử lý nước thải tập trung (đạt tỷ lệ 90,5%). Tổng công suất xử lý nước thải của các nhà máy hiện đang hoạt động đạt hơn 1.273.740 m3/ngày đêm, đáp ứng nhu cầu và tiêu chuẩn xả thải của KCN.
Các KCN đang từng bước chuyển đổi mô hình phát triển theo hướng cân bằng về kinh tế, xã hội và môi trường, bảo đảm sự phát triển bền vững và thực hiện mục tiêu tăng trưởng xanh. Nhìn lại chặng đường phát triển của đất nước hơn 35 năm qua, có thể khẳng định mô hình KCN, KKT đã, đang và sẽ tiếp tục đóng vai trò, vị trí ngày càng quan trọng, là động lực thúc đẩy tăng trưởng và quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; là kênh thu hút các nguồn lực đầu tư trong nước và nước ngoài, góp phần cải thiện môi trường kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh, đảm bảo sự phát triển bền vững.
Diễn đàn được sự quan tâm của đông đảo các chuyên gia cũng như doanh nhân. Ảnh: Lê Toàn - Nguyễn Thông.
Trong thời gian tới, Bộ Kế hoạch và Đầu tư tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các địa phương, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các KCN, KKT trên cả nước phát triển nhanh, bền vững và hiệu quả, đặc biệt đối với các mô hình KCN mới như KCN sinh thái. Trong đó, việc nghiên cứu, xây dựng Luật KCN, KKT để bảo đảm tăng cường tính cạnh tranh quốc tế của các mô hình KCN, KKT là một trong những nhiệm vụ trọng tâm mà Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ cùng các Bộ, ngành và địa phương triển khai trong thời gian tới.
Trước những bối cảnh hiện nay, những yếu tố vừa là cơ hội, vừa là thách thức cho các doanh nghiệp Việt Nam để phát triển bứt phá và tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu. Phát triển bền vững không còn là khẩu hiệu mà đang thực sự trở thành xu thế tất yếu, là giá trị cốt lõi của doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp xác định tầm nhìn và định hướng chiến lược kinh doanh.
Để hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững, các KCN, KKT trong thời gian tới, bà Vương Thị Minh Hiếu cho rằng cần có những giải pháp đột phá, phù hợp với xu thế mới, trong đó, mạnh dạn tiên phong thay đổi hướng phát triển các mô hình KCN, KKT mới; lấy khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo làm trụ cột cho phát triển trong tương lai;
Thu hút đầu tư có chọn lọc; phát triển sản xuất, công nghiệp, dịch vụ trên nguyên tắc tiết kiệm và sử dụng hiệu quả nguồn lực đất đai, gắn với liên kết phát triển vùng, hình thành cụm liên kết ngành; hạn chế phát triển KCN trên đất nông nghiệp có năng suất ổn định (đặc biệt là đất trồng lúa) và tại các khu vực khó có khả năng đền bù, giải phóng mặt bằng;
Phát triển kinh tế phải đi liền với phát triển hạ tầng xã hội; đảm bảo bền vững về môi trường; quy hoạch và triển khai các giải pháp xây dựng nhà ở và các công trình dịch vụ, tiện ích công cộng cho người lao động trong KCN, KKT; hoàn thiện hệ sinh thái công nghiệp - đô thị - dịch vụ, đảm bảo cho việc phát triển bền vững các KCN, KKT.
Tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện các quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường, xây dựng nhà máy xử lý nước thải; cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính, thực thi hiệu quả thủ tục một cửa tại Ban Quản lý KCN, KKT, kịp thời hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho các nhà đầu tư tại các KCN, KKT.
Nâng cao năng lực cạnh tranh và sức hấp dẫn của các KCN, KKT các địa phương thông qua: Cải thiện cơ sở hạ tầng (giao thông, cảng biển, cảng hàng không, dịch vụ logistic); tăng cường nghiên cứu khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo.
Triển vọng dòng vốn FDI vào Việt Nam - Thách thức và cơ hội
Trình bày tham luận "Triển vọng dòng vốn FDI vào Việt Nam - Thách thức và cơ hội", TS. Nguyễn Công Ái, Phó Tổng giám đốc KPMG cho rằng: Chúng ta đã thấy rõ vấn đề tái cấu trúc kinh tế hướng theo kinh tế xanh, và ảnh hưởng đến kinh tế Việt Nam. Một ví dụ dễ thấy là trong năm 2023, đơn hàng ngành dệt may xuất khẩu sang các nước phát triển rất khó khăn, do kinh tế thế giới khó khăn; kinh tế xanh được đề cao ở các nước, đặc biệt Châu Âu.
Điều này đồng nghĩa, họ yêu cầu dùng nguyên liệu tái chế, quy trình bảo vệ người lao động… Như vậy, sẽ làm chi phí của doanh nghiệp càng cao hơn. Có 3 yếu tố ảnh hưởng dòng vốn FDI vào Việt Nam, đó là: Tái cấu trúc nền kinh tế toàn cầu, phi toàn cầu; phi toàn cầu hóa; và tái cấu trúc chuỗi cung ứng.
TS. Nguyễn Công Ái, Phó Tổng giám đốc KPMG. Ảnh: Lê Toàn - Nguyễn Thông.
Theo đó, về tái cấu trúc kinh tế toàn cầu, có thể thấy dấu hiệu là xu hướng xe điện lên ngôi, xu hướng bảo vệ môi trường dùng xe điện, các nước đang phát triển như Việt Nam cũng phát triển lĩnh vực này. Ở Việt Nam đang có những dự án sử dụng năng lượng LNG bên cạnh mặt trời, gió. Lĩnh vực dệt may chịu ảnh hưởng rõ ràng hơn, chúng ta thấy đơn hàng có thể phục hồi một phần, song xu hướng tương lai là dệt may Việt Nam không lặp lại sự thành công và phát triển như trước đây.
Còn với phi toàn cầu hóa, Mỹ và Châu Âu nhận ra toàn cầu hóa không mang lại an toàn cho nền kinh tế của họ, họ cho rằng cần kéo dòng vốn trở lại, phải đảm bảo nền kinh tế có sự độc lập nhất định. Đang có xu hướng phi toàn cầu hóa. Đây là một yếu tố có thể hạn chế dòng vốn đầu tư nước ngoài (FDI) vào Việt Nam và nhiều nước khác.
Tuy vậy, Việt Nam, Ấn Độ, Indonesia… nổi lên như những địa chỉ đầu tư "sáng". Với tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu, chúng ta xác nhận Việt nam là một trong các quốc gia hưởng lợi. Các khu công nghiệp (KCN) ở miền Bắc hưởng lợi lớn nhất do các nhà đầu tư từ Trung Quốc, Đài Loan (Trung Quốc)… đầu tư nhiều hơn. Các KCN miền Bắc hưởng lợi nhờ sự tiện lợi với nhà đầu tư (NĐT) Trung Quốc cho việc di chuyển, vận chuyển nguyên vật liệu, giao thông…
Đối với tình hình FDI Việt Nam, FDI Việt Nam 9 tháng vào Việt Nam ghi nhận tăng 7,7%. Đây là con số đáng khích lệ do nền kinh tế Vệt Nam trải qua quá trình khó khăn nhất từ trước đến nay. Dự kiến 3 tháng cuối năm, dòng vốn FDI còn tăng cao nữa. Trong năm 2023, các nhà đầu tư từ Bắc Á (đặc biệt Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc…) chiếm tỷ trọng lớn nhất. Chúng tôi còn kỳ vọng nhà đầu tư Hoa Kỳ tham gia nhiều hơn từ chuyến thăm của Tổng thống Joe Biden.
Các đại biểu tại diễn đàn. Ảnh: Lê Toàn - Nguyễn Thông.
Về ngành nghề, chúng tôi cho rằng vốn FDI sẽ tập trung mạnh ở công nghiệp chế biến chế tạo, tài chính ngân hàng, bán buôn, bán lẻ, kinh doanh bất động sản. KPMG đánh giá sẽ có sự dịch chuyển dòng vốn FDI giữa các tình thành phía Bắc. Bắc Ninh được biết đến thuộc các tỉnh phát triển công nghiệp thuộc nhóm số 1, nhưng giờ dòng vốn FDI đang có xu hướng đổi sang Bắc Giang.
Mặt khác, còn có sự đổi ngôi giữa các địa phương khi TP.HCM vẫn đóng góp vai trò quan trọng, nhưg giảm dần. Long An, Bà Rịa Vũng Tàu có vai trò lớn hơn vì đất Đồng Nai và Bình Dương không còn nhiều nữa. Chúng tôi nhìn nhận trong xu hướng 10 năm, FDI vẫn tập trung nhất ở phía Bắc, còn phía Nam sẽ tập trung ở các ngành nghề công nghẹ cao, chế biến, chế tạo…
Trong các yếu tố FDI quyết định rót vốn, khảo sát KPMG với 200 doanh nghiệp FDI, xếp theo thứ tự ưu tiên, yếu tố đầu tiên là vị trí khu công nghiệp (đường giao thông gần cảng hàng không…), nguồn nhân lực. Tiếp đến là hạ tầng điện nước, việc 1 tuần mất điện 1 tiếng/ngày, hoặc ví dụ thiếu điện như thời gian qua thì ảnh hưởng rất lớn niềm tin nhà đầu tư nước ngoài. Các nhà đầu tư Nhật Bản và Hàn Quốc trao đổi với chúng tôi lo lắng nếu không có điện sao có thể sản xuất, do đó cần đảm bảo nguồn điện ổn định. Chúng tôi biết một số KCN đàm phán chế độ đặc biệt với EVN, nghĩa là bán điện trực tiếp với người thuê của mình, không cần qua EVN…).
Bên cạnh đó, các yếu tố quan trọng tiếp theo là mối quan hệ chặt chẽ với chính quyền địa phương; cung cấp đa dạng các loại hình sản phẩm; yếu tố giá; dịch vụ quản lý tốt; sản xuất công nghiệp với môi trường hoạt động của các KCN tạo ra hệ sinh thái phù hợp, với các KCN kết hợp dịch vụ; chính sách ưu đãi; và cuối cùng là mối quan hệ Việt Nam với các nước xuất khẩu FDI.
Về mô hình KCN, xu thế sẽ là mô hình sinh thái – xu hướng của thế giới; KCN đô thị dịch vụ - công nhân có chỗ ở và yên tâm làm việc; KCN thông minh là bắt buộc, quản lý, kết nối hệ thống điện, xử lý nước thải cần thông minh; KCN tích hợp logistics, nhà kho, bến cảng. Đối với triển vọng dòng vốn FDI vào Việt Nam.
Chúng tôi nhìn nhận thứ nhất, các ngành thu hút FDI sẽ là công nghiệp ô tô, sản xuất sản phẩm điện tử, công nghiệp bán dẫn, Logistics, thực phẩm và đồ uống Chúng tôi dự báo các nhà đầu tư Trung Quốc sẽ trở thành nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất trong những năm tới.
Với những trình bày kể trên, KPMG đề xuất Chính phủ cần có chiến lược FDI quốc gia, cần áp dụng linh hoạt nhiều giải pháp nhằm thu hút FDI vào Việt nam trong bối cảnh kinh tế và địa chính trị toàn cầu phức tạp; nâng cao năng lực cạnh tranh với cải thiện cơ sở hạ tầng giao thông, cảng biển, cảng hàng không, dịch vụ logistics, năng lượng, viễn thông, giáo dục, chăm sóc sức khỏe và các dịch vụ công khác thiết yếu cho việc hỗ trợ hoạt động kinh doanh.
Bên cạnh đó, cần tạo ra một khung pháp lý, hệ thống thuế, chế độ tỷ giá và các chính sách kinh tế vĩ mô khác thuận lợi cho đầu tư.
Cải cách thủ tục hành chính bằng việc đơn giản hóa thủ tục hành chính, chống tham nhũng và quan liêu, đảm bảo minh bạch và trách nhiệm, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, tăng cường tính minh bạch trong giải quyết tranh chấp và khiếu nại, nâng cao giám sát và đánh giá tác động của các dự án FDI. Xúc tiến doanh nghiệp khi tạo sự liên kết giữa các doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong nước.
Điều này bao gồm tạo điều kiện cho việc chuyển giao công nghệ, lan tỏa kiến thức, tiếp cận thị trường, phát triển nhà cung cấp, phát triển nguồn nhân lực và các hình thức hợp tác khác Phát triển nguồn nhân lực khi triển khai đào tạo, gia tăng nhanh số lượng và chất lượng nguồn nhân lực chất lượng cao đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ bán dẫn Hoàn thiện cơ chế, chính sách thu hút nhà đầu tư, người sử dụng lao động tích cực tham gia vào hoạt động đào tạo, phát triển kỹ năng nghề.
PHẦN THẢO LUẬN MỞ
TS.Nguyễn Anh Tuấn, Tổng biên tập Tạp chí Nhà đầu tư điều phối phần thảo luận mở của phiên I. Ảnh: Lê Toàn - Nguyễn Thông.
TS. Nguyễn Anh Tuấn: Chúng ta vừa được nghe 2 tham luận cung cấp thông tin khá toàn cảnh và hữu ích cho nhà đầu tư. Trong phiên thảo luận tới đây, tôi rất muốn các diễn giả sẽ thảo luận kỹ làm rõ hơn hai vấn đề.
Thứ nhất là về thủ tục đầu tư, đây là câu chuyện có rất nhiều nhà đầu tư cả trong nước và nước ngoài quan tâm. Có thể thấy nước ta đang trong giai đoạn hoàn thiện thể chế, luật pháp thay đổi sửa đổi thường xuyên. Vừa rồi, sau khi có Luật Quy hoạch thì các thủ tục về thành lập KCN lại thay đổi cơ bản.
Như bà Vương Thị Minh Hiếu vừa trình bày, Nghị định 35 đã đơn giản hóa thủ tục thành lập KCN, tuy nhiên theo tôi được biết, vẫn còn nhiều nhà đầu tư lăn tăn việc thành lập KCN nằm trong quy hoạch tỉnh được TTCP phê duyệt thì địa phương có đương nhiên thẩm quyền phê duyệt thành lập KCN không?
Xin mời ý kiến từ bà Vương Thị Minh Hiếu, Phó Vụ trưởng Vụ Quản lý các Khu kinh tế, Bộ Kế hoạch và Đầu tư.
Đơn giản hoá nhiều thủ tục cấp phép đầu tư KCN
Bà Vương Thị Minh Hiếu: Nghị định 35 mới đây đã đơn giản hoá nhiều thủ tục cấp phép đầu tư KCN. Cụ thể, trước đây quy trình đầu tư KCN tại Nghị định 82 có 10 bước nhưng đến Nghị định 35 đã giảm bớt, thủ tục chỉ còn 6 bước, bớt đi 4 bước so với quy trình cũ.
Bà Vương Thị Minh Hiếu. Ảnh: Lê Toàn - Nguyễn Thông.
Nghị định 82 quy trình ký duyệt quy hoạch KCN là Thủ tướng ra quyết định nhưng theo Nghị định 35 chia ra làm 2 loại, nếu quy hoạch KCN đã được kết hợp trong quy hoạch cấp tỉnh thì trên danh mục đó chủ đầu tư có thể đề xuất chấp thuận chủ trương đầu tư và phê duyệt luôn chủ đầu tư; hoặc UBND cấp tỉnh cũng có thể đề xuất lên Thủ tướng khi được Thủ tướng chấp nhận thì UB sẽ lựa chọn nhà đầu tư phù hợp.
Cần tiết kiệm nguồn lực cho nhà đầu tư
Ông Phan Văn Quý, Chủ tịch Tập đoàn Thái Bình Dương: Tôi thấy chủ trương đầu tư mà đưa các KCN của các tỉnh, thành phố trình lên Chính phủ quyết định trước đây có thể đúng, nhưng giờ khi Luật Quy hoạch ra đời, trong đó, khoản 2 điều 34 của luật quy hoạch năm 2017 cho biết Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh, điều này có nghĩa là quy hoạch tỉnh đã được các tỉnh làm cách đây gần năm, thậm chí có tỉnh còn thuê chuyên gia.
Ông Phan Văn Quý. Ảnh: Lê Toàn - Nguyễn Thông.
Tuy nhiên, tôi cho rằng địa phương có đủ bộ máy để thẩm định năng lực nhà đầu tư, do vậy cần tiết kiệm nguồn lực cho nhà đầu tư, tránh lãnh phí chi phí, đồng thời quy trình các bộ, ngành đỡ mất nhiều thời gian. Tôi cho rằng, bây giờ đã phê duyệt quy hoạch thì các hướng dẫn của nghị định hoặc thông tư có thể xem xét lại việc thẩm định để doanh nghiệp có cơ hội, thời gian triển khai dự án.
Hành lang pháp lý đầu tư KCN xanh như thế nào?
Ông Nguyễn Anh Tuấn, Trưởng phòng Quản lý quy hoạch chung (Sở Quy hoạch - Kiến trúc TP.HCM): Tôi quan tâm đến câu hỏi về khung pháp lý, chúng ta quan tâm đến mô hình KCN sinh thái, KCN xanh hay mô hình mới thì có quy định hướng dẫn cụ thể nào không?
Ông Nguyễn Anh Tuấn. Ảnh: Lê Toàn - Nguyễn Thông.
Ví dụ như KCN Business Park TP.HCM có chuyển đổi khu công nghiệp trong khu đô thị thì tôi rất quan tâm đến hình thành khung pháp lý để tạo ra điều kiện cho lập quy hoạch, đầu tư KCN sinh thái như thế nào? Hoặc lập các khu đô thị mới có tính tiên phong, pháp huy được thế mạnh của TP.HCM?
TS. Nguyễn Anh Tuấn: Với hai ý kiến đại biểu vừa nêu, một từ nhà đầu tư KCN, một từ đại diện cơ quan quản lý Nhà nước tại địa phương, tôi rất muốn được nghe ý kiến của ông Hồ Chí Quang, Phó Vụ trưởng Vụ Quy hoạch kiến trúc, Bộ Xây dựng?
Sớm thúc đẩy quy hoạch vùng
Ông Hồ Chí Quang: Ý kiến có 2 khía cạnh về pháp ly, luật quy hoạch ra đời và Nghị định 35 rất cụ thể và tôi cảm tưởng nó như sách giáo khoa. Có những cái NĐT quyết định Bộ xây dựng phối hợp Bộ Tư Pháp Nghị định 35/2023 phối hợp ra nghị định ... rút gọn thủ tục liên quan mặt bằng, phát triển đô thị, thẩm định,nhà ở.
Tổng hòa lại thể hiện Chính phú quyết liệt phát triển KCN và đô thị. Trùng ngày hôm nay tại khách sạn Pullman, Bộ Xây dựng tổ chức lấy ý kiến các tỉnh Nam Trung Bộ trở vào đóng góp về Luật Quy hoạch đô thị nông thôn. Bộ Xây dựng chờ mong lấy ý kiến chuyên gia. Mọi người có thể xem dự thảo tại trang Quốc hội, Bộ KH&ĐT, Bộ Xây dựng… về dự thảo và ý kiến gửi về.
Ông Hồ Chí Quang. Ảnh: Lê Toàn - Nguyễn Thông.
Yếu tố thứ 2 về Khu đô thị dịch vụ công nghiệp như ông Nguyễn Anh Tuấn (Sở Quy hoạch - Kiến trúc TP.HCM) nói phải định nghĩa đúng, tên rất nhưng dài bản chất là Business Park. Nó được khởi đầu từ 2 mô hình ở 2 trường đại học nước ngoài là Stanford và Cambridge ở Mỹ thành công rực rỡ và thế giới bắt đầu làm theo. Đây là mô hình Bộ KH&ĐT cũng đã đưa ra nhưng do chưa đưa được cái tên bằng tiếng Anh nên nhà đầu tư lúc đầu tư không hình dung được.
Vì theo Nghị định 35, KCN đô thị dịch vụ có thể chuyển đổi và phần đô thị dịch vụ đó là không quá bao nhiêu phần trăm điều này không nói lên lý thuyết để xây dựng lên quy hoạch. Một số ý kiến tại các địa phương mà tôi theo dõi như Tây Bắc, miền Trung, Cần Thơ … có vấn đề về tư vấn quy hoạch cần điều chỉnh, traning lại về tiêu chuẩn, quy chuẩn.
Tôi khuyên các nhà đầu tư đừng dễ dãi với mục tiêu đầu tư nước ngoài như ông Nguyễn Công Ái có nói có rất nhiều thứ nhưng mình lại chọn những cái dễ để làm. Nó vẫn mang tính chất bền vững tuy nhiên nhà quy hoạch cũng dễ dãi, nhà quản lý cũng đơn giản, các địa phương cũng muốn thủ tục thật nhanh làm sao cắt băng khánh thành, khởi công dẫn đến việc xáo động giữa lý thuyết quy hoạch và cơ sở pháp lý của Việt Nam cũng như định hướng về sau.
Cuối cùng thì có một điểm vướng là theo Nghị định 35, KCN đô thị dịch vụ thì nội dung của quy hoạch vùng, tỉnh nên phải đợi quy hoạch vùng, tỉnh được phê duyệt hết xong mới có sự điều chỉnh ngược lại. Từ đó mới có sự thực hiện an toàn hơn. Mong Thủ tướng, bộ, ngành sớm thúc đẩy quy hoạch vùng vì từ quy hoạch này mới có sự kết nối, chia sẻ chuỗi giá trị đề án quy hoạch của các KCN lớn và đặc biệt là nguồn dịch chuyển dân cư. Người dân dịch chuyển tạo ra nguồn lực lao động.
TS. Nguyễn Anh Tuấn: Cảm ơn ý kiến ông Hồ Chí Quang. Câu chuyện thực tế triển khai KCN đô thị dịch vụ trong vai trò hiệp hội chúng tôi cũng nhận nhiều ý kiến nhà đầu tư, họ vẫn còn rất lăn tăn về việc xin cấp phép cho một dự án tổng thể gồm cả công nghiệp - đô thị - dịch vụ. Giấy phép sẽ được cấp như nào hay mảng công nghiệp thì Bộ KH&ĐT cấp, mảng đô thị thì lại phải sang xin Bộ Xây dựng cấp...
Do vậy, ý kiến ông Hồ Chí Quang vừa nêu có thể xem là một trở ngại, cần đặt ra để có hướng dẫn. Nghị định 22 có thể xem là bước đột phá, có rất nhiều điểm mới, bước tiến mạnh mẽ về quy định KCN, tuy nhiên làm sao triển khai được vẫn cần phải có các hướng dẫn cụ thể. Cũng trong mạch này, tôi rất muốn nghe ý kiến TS. Cấn Văn Lực, ông có góp ý gì trong việc phát triển KCN theo hướng xanh hơn.
Nhiều nhà đầu tư muốn có "sổ tay" hướng dẫn quy trình đầu tư
TS. Cấn Văn Lực: TS. Cấn Văn Lực Trong khảo sát gần đây của chúng tôi với khoảng 30 nhà đầu tư là doanh nghiệp đầu tư KCN nêu ra 10 khó khăn chính. Trong đó, khó khăn hàng đầu chính là là thủ tục hành chính và pháp lý.
TS. Cấn Văn Lực. Ảnh: Lê Toàn - Nguyễn Thông.
Chúng ta thấy, thủ tục hành chính vẫn còn chồng chéo và chưa rõ ràng. Nghị định 35 đã là một cấp tiến nhưng đâu đó có một số tiêu chí chưa rõ ràng. Ví dụ khi nói đến khu đô thị dịch vụ, thì một doanh nghiệp hình dung như nào, vẫn còn rất khó. Do đó, rất c